Baggeren van watergangen
Bagger is een laag modder op de bodem van sloten, kanalen en meren. Die laag modder ontstaat bijvoorbeeld door afspoeling van grond uit de omgeving maar ook door dode waterplanten en bladeren. De laag modder groeit ongeveer 2,5 centimeter per jaar. Het waterschap baggert ruim 2500 kilometer aan maren, sloten, kanalen en tientallen vijvers.
Video baggeren
Waarom we bagger van tijd tot tijd opruimen
Er is een aantal redenen waarom we bagger van tijd tot tijd opruimen:
- Hoe hoger de laag bagger, hoe minder ruimte voor het water. Hierdoor kan de aan-, en afvoer van het water bemoeilijkt worden. Dit heeft een negatief effect op de landbouw en andere waterafhankelijke sectoren.
- Hierdoor is de kans op een overstroming groter. Ook hebben boten minder ruimte om te varen.
- In bagger blijven allemaal stoffen hangen. Dit zijn soms ook stoffen die slecht zijn voor de kwaliteit van het water.
- In bagger zitten plantenresten die aan het verteren zijn. Hiervoor gebruiken ze veel zuurstof. Levende planten en vissen hebben zo minder zuurstof.
Hoe baggeren we?
Het overgrote deel van het baggerwerk wordt met een kraan op het aanliggende perceel gelegd. De kraan staat op de kant naast het water. Daar waar de kraan staat en de bagger neergelegd wordt, moet vrij zijn van bijvoorbeeld vruchten, gewassen en materialen. We baggeren niet dichtbij de oever van de watergang en halen geen vaste grond weg. Zo blijft de kant stabiel.
Daar waar baggeren met de kraan niet mogelijk is, gebruiken we andere methodes. Zo maken we bijvoorbeeld gebruik van een boot met een schuifbord. De bagger wordt dan naar een plek geduwd waar een kraan vanaf de kant de bagger op het perceel legt of in kiepwagens laadt om de bagger af te voeren. Wanneer de werkzaamheden klaar zijn, brengen we het terrein en de omgeving weer in oorspronkelijke staat terug. De duikers en wegen spoelen we daarbij schoon.
Vanzelfsprekend wordt rekening gehouden met de flora en fauna door bijvoorbeeld het zetten van vlaggen op broedplaatsen en het op tijd maaien zodat vogels niet gaan broeden waar gebaggerd gaat worden. Dit wordt gedaan in overeenstemming met een erkende ecoloog.
Wie doet wat?
Wie baggert nu eigenlijk welk stuk water? Daar zijn afspraken over gemaakt:
- Heb je grond langs een sloot? Dan zorg je er zelf voor dat er niet te veel bagger op de bodem van de sloot ligt. Wij controleren dit ieder jaar controleren tijdens de zogenaamde slotenschouw.
- Het Rijk de provincie of het waterschap zorgt ervoor dat de bagger in vaarwegen wordt opgeruimd. Vaarwegen zijn rivieren en kanalen waar boten mogen varen. De gemeenten baggeren vijvers en stedelijk water.
- Het waterschap ruimt de bagger op in kanalen en sloten die belangrijk zijn voor het afvoeren en aanvoeren van water.
Afronden landelijk baggeren 2024
In 2024 is een aantal watergangen in het werkgebied van waterschap Noorderzijlvest gebaggerd. In totaal is er ongeveer 40 km projectmatig gebaggerd. Langs een aantal watergangen is met de vrijgekomen bagger de regionale kering op hoogte gebracht. Zo hebben we werk met werk gemaakt. De aannemer werkt nog op een enkele locatie om de bagger in de kering te verwerken en de verwachting is dat het project eind december 2024 afgerond is.
Voorbereiding en uitvoering stedelijk baggeren 2025
Een aantal watergangen in Delfzijl, Appingedam, Loppersum en de stad Groningen moet worden gebaggerd. In de voorbereiding van dit baggerwerk zijn we onder andere in gesprek met de gemeente Eemsdelta om daar waar het kan samen te werken in onze baggeropgaven.
Voordat het eigenlijke baggerwerk kan beginnen zorgt het waterschap voor:
- Het inpeilen van de waterbodem (meten van de hoeveelheid bagger in de watergang)
- Het afstemmen van het werk met grondeigenaren
- Het inventariseren en controleren van kabels en leidingen
- Het inventariseren van de oeverbescherming
- Het plaatselijk uitvoeren van waterbodemonderzoeken
- Het uitvoeren van een flora- en faunaonderzoek
- Het opstellen van een bestek
- Het opstarten van de procedure voor aanbesteding en opdrachtverlening
De voorbereidende activiteiten laten wij deels door een ingenieursbureau uitvoeren. Als deze voorbereidende werkzaamheden zijn afgerond, heeft een aannemer opdracht om te gaan baggeren.
Afzet van de bagger
In het landelijk gebied wordt de baggerspecie daar waar het kan op de kant gezet. Aanliggende eigenaren worden hierover tijdig geïnformeerd en hebben ontvangstplicht voor het ontvangen van de bagger. In stedelijk gebied is vaak geen ruimte beschikbaar om de bagger op de kant te verwerken, dan wordt de bagger afgevoerd naar een verwerkingslocatie.
Verwerkingslocatie GSP - Groningen Sea Ports
Het waterschap heeft afspraken gemaakt met Groningen Sea Ports voor het aanleggen van een verwerkingslocatie vlakbij Delfzijl. Het terrein van GSP in Farmsum moet voor ontwikkeling in de toekomst opgehoogd worden. Door bagger ná indroging als ophoog materiaal toe te passen hoeft er geen zand aangevoerd te worden om de ophoging te realiseren. De baggerspecie wordt zo op een nuttige manier toegepast.
Projecten
In de uitvoering wordt een tweedeling gemaakt in het baggeren van de smallere hoofdwatergangen door de eigen dienst (regulier baggeren) en het baggeren van de bredere maren en kanalen (projecten) door een marktpartij. De volgende maren en kanalen worden gebaggerd:
| Locatie | Watergangen |
|---|---|
| Delfzijl |
|
| Appingedam |
|
| Loppersum |
|
| Groningen |
|
Het baggeren van watergangen in de Gronings wijken De Held en Gravenburg worden nu voorbereid en later uitgevoerd.
Wat doen we met bagger?
De kwaliteit van de bagger bepalen we meestal aan de hand van de waterbodemkwaliteitskaart. In specifieke situaties doet een ingenieursbureau in opdracht van het waterschap een waterbodemonderzoek. Meer informatie: Toepassen van grond, baggerspecie en bouwstoffen
Nadat de kwaliteit van de bagger bekend is, kunnen we twee dingen met de bagger doen:
- Als er slechte stoffen in de bagger zitten, dan voeren we de bagger af. Een voorbeeld: Een riooloverstort is een soort ventiel in het riool. Als het riool te vol is, loost het via dit ventiel vies water in sloten. De bagger op deze plek kan vervuild zijn en wordt dan afgevoerd. Soms is de bagger weinig vervuild en kan het toch nog ergens anders (bijvoorbeeld in een dijk) worden verwerkt.
- Zitten er geen slechte stoffen in? Dan scheppen we de bagger op de kant langs het water. Met deze bagger kan van alles worden gedaan zoals een laagte in een perceel opvullen, de grond achter een nieuw geplaatste beschoeiing verwerken, nieuwe dammen van maken of bij grotere hoeveelheden kades ophogen of bermen breder maken.
Ontvangstplicht
Eigenaren van een perceel aan een hoofdwatergangen hebben ontvangstplicht. Dit betekent dat zij verplicht zijn om bij onderhoud door het waterschap de bagger op hun grond te ontvangen. In het geval bagger bij jou op het land wordt verwerkt, ontvang je daarvoor een vergoeding van het waterschap.
Vergoeding voor verwerken baggeren
Vanaf juli 2020 is er een nieuwe vergoedingsregeling voor het baggeren. Eigenaren en gebruikers van de grond die zelf de bagger moeten verwerken, hebben recht op een vergoeding. Deze vergoeding is een tegemoetkoming in de kosten, gebaseerd op de kosten die het waterschap zou maken voor het verspreiden van de bagger. Er wordt een bedrag uitgekeerd op basis van het aantal m3 ingedroogde baggerspecie dat op het land is ontvangen. Eigenaren krijgen van ons een brief als er bagger ontvangen moet worden. In de brief staat altijd de contactpersoon van het waterschap om vragen aan te stellen en de vergoeding mee te regelen.
Tarieven verwerkingskosten
De tarieven voor de verwerkingskosten worden jaarlijks geïndexeerd op basis van de Consumentenprijsindex.
In 2024 keert het waterschap tot een hoeveelheid van 4 m3 ingedroogd slib per strekkende meter, een bedrag uit van €2,12 per m3. Indien de hoeveelheid ingedroogde specie meer dan 4 m3 per strekkende meter is, dan bedraagt de tegemoetkoming in de kosten € 2,86 per m3.
Verwerken van de bagger op het perceel
Vrijwel alle bagger in ons gebied is geschikt om op landbouwpercelen te worden verwerkt. In sommige gevallen is het nodig om rekening te houden met bruinrot, PFAS of Chloride.
Bruinrot
De overlevingsduur van bruinrot in bagger is circa 1 maand. Houd er rekening mee dat de bruinrotbacterie langer kan overleven in de aanwezige bitterzoetplanten in de bagger. Voorkom besmettingsrisico door de bagger dun uit te spreiden en hierop 1 jaar lang geen waardplanten te telen (vooral aardappel en raketblad).
PFAS
Er zit maar weinig PFAS in de waterbodem in Groningen en Drenthe. In 2019 is de waterbodem in het gebied van Noorderzijlvest en ons buurwaterschap Hunze en Aa’s op vijftig plekken onderzocht. Uit dat onderzoek blijkt dat de concentratie aan PFAS ruim onder de normen blijft.
Chloride
In de sloten, maren en kanalen in het noordelijke zeekleigebied kan de bagger door verzilting soms zout zijn. Wanneer de baggerspecie in dunne lagen in of op de bouwvoor of teelaarde wordt verwerkt, zullen de effecten van de verzilting beperkt zijn. Belangrijk om te vermelden is dat de verzilting door het verspreiden van zoute baggerspecie slechts tijdelijk van aard is, omdat zout door neerslag makkelijk uitspoelt.
Document
Wanneer je het document om een of andere reden niet kunt lezen of als je vragen hebt naar aanleiding van het document stuur een e-mail naar info@noorderzijlvest.nl