Visie en maatregelen

We werken toe naar een gedeelde visie. Het is nog te vroeg om die te presenteren, maar er zijn wel al een aantal gedeelde beelden, zowel van de problematiek als van de mogelijkheden.

Streefdoelen

  • Samen met alle partners willen we dat de Kop van Drenthe aantrekkelijk blijft voor recreatie, wonen en werken, met een mooi landschap, sterke natuur, biodiversiteit en een gezonde landbouwsector.
  • De gebiedsaanpak richt zich op waterbeheer, behoud van cultuurhistorische waarden en een balans tussen economische en ecologische belangen.
  • We willen een klimaatbestendige Kop van Drenthe waar we maatregelen treffen om droogte en wateroverlast beter te beheersen. Zodat blijft het gebied leefbaar.

Belang van waterbeheer 

  • Alle partijen benadrukken het belang van waterbeheer. De natuurbeheerorganisaties, het waterschap en de provincie willen water vasthouden in het bovenstroomse gebied om droogte en overstromingen te voorkomen. 
  • Het waterschap legt de nadruk op het benutten van de sponswerking van het landschap. Zo kunnen we water beter vasthouden en extreme weersituaties opvangen. 
  • Gemeenten erkennen het belang van vermindering van overstort van de riolering en willen samenwerken aan oplossingen voor wateroverlast in dorpskernen.

Klimaat

Alle partijen erkennen de noodzaak om het gebied aan te passen aan klimaatverandering, met maatregelen om droogte en wateroverlast beter te beheersen. De provincie en het waterschap willen specifiek werken aan een klimaatbestendig water- en natuursysteem.

Water- en bodemsturend

Water en bodem zijn belangrijk in de toekomst. Dit betekent dat functies op een logische plek komen, passend bij het natuurlijke water- en bodemsysteem. Het historische landschap kan hierbij helpen en toekomstige veranderingen kunnen het landschap verbeteren.

Mogelijke maatregelen

Op basis van de gemaakte analyses, komen verschillende maatregelen in beeld. De gebiedspartners beslissen vanuit een gedeelde visie welke keuzes uiteindelijk worden gemaakt en hoe de maatregelen er in de praktijk uit gaan zien. Hieronder meer over mogelijke maatregelen:

  • Bufferen en bergen
  • Beken en bodem
  • Landbouw
  • Natuur
  • Stedelijk gebied

Bufferen en bergen

Regenwater in de Kop van Drenthe stroomt naar het Eelder- en Peizerdiepsysteem en uiteindelijk naar de Waddenzee. Het gebied is afhankelijk van lokaal regenwater, omdat wateraanvoer op de meeste plekken niet mogelijk is. De aanvoer van kwelwater is vooral in de zomer beperkt. In droge zomers wordt water aangevoerd vanuit het IJsselmeer. 

Waterstanden in het gebied stijgen en dalen snel. Dit komt door de beperkte buffercapaciteit. Water bufferen betekent dat het landschap water opneemt en geleidelijk afgeeft (ook wel sponswerking genoemd). Dit zorgt ervoor dat klimaatextremen minder invloed hebben op het gebied. 
Water bergen houdt in dat water tijdelijk wordt opgeslagen om overlast te voorkomen. Het verschil met bufferen is dat de berging snel weer leeg moet zijn. Zodat er genoeg ruimte blijft voor het tijdelijk parkeren van water.

Beken en bodem

Om het watersysteem te vertragen en pieken en dalen in de waterafvoer af te vlakken, kunnen verschillende maatregelen worden genomen:

  • Beken verlengen: door bochten en slingers aan te brengen wordt de beek langer en past er meer water in. Ook krijgt het water meer tijd om in de grond te zakken en de grondwatervoorraad aan te vullen.
  • Stuwen plaatsen: dit houdt water langer in het systeem. Maar stuwen zijn minder geschikt omdat vissen en andere waterdieren er niet langs kunnen om zich te verplaatsen.  
  • Water langzamer in het hoofdwatersysteem laten komen: dit kan door wadi's aan te leggen, boerensloten te verkleinen, drainage aan te passen en te werken aan bodemstructuur en -kwaliteit. Een gezonde bodem werkt als een spons en kan water opnemen en geleidelijk afgeven.

Welke maatregelen het beste zijn, hangt af van de lokale omstandigheden. Daarvoor is maatwerk nodig.

Landbouw

  • Verbetering van watervasthoudend vermogen. 
  • Verbetering van bodemkwaliteit: verbeteren bodemstructuur en bodemleven.
  • Meer water vasthouden: in het watersysteem.
  • Opheffing van knelpunten door vernatting.
  • Aanpassing van gewassen: grassoorten, kruidenmengsels en teelten.
  • Risicospreiding: droge en natte gronden bewust inzetten.
  • Gebruik van grondwater voor irrigatie: kan risico's met zich meebrengen.
  • Verbod op grondwatergebruik: bij extreme droogte kan de overheid dit besluiten.
  • Zuinigere irrigatiemethoden: investeren in druppelirrigatie.

Natuur

Natte natuur speelt een waardevolle rol in het bufferen en bergen van water. De waterkwaliteit moet dan wel goed zijn. Het herstellen en gebruiken van kwelwater is belangrijk voor natuur die goed groeit in schrale omstandigheden. Een gezonde bodem helpt om regenwater op te vangen en maakt natuurgebieden beter bestand tegen klimaatverandering. Sterke verbindingen tussen natuurgebieden, met aandacht voor droge landschappen en hun biodiversiteit, zorgen ervoor dat planten, vogels, reptielen en insecten hun leefgebied kunnen uitbreiden en versterken.

Stedelijk gebied

Klimaatverandering leidt tot meer hitte en droogte, maar ook tot wateroverlast in dorpen. Door meer groen aan te leggen, regenwater op te vangen en minder verhard oppervlak, zijn dorpen beter bestand tegen deze veranderingen.

Heb je gevonden wat je zocht?