Update calamiteiten: waterkwaliteit verbetert

19-07-2021, 15:15

De situatie rond het Boterdiep is sterk verbeterd ten opzichte van vorige week. Het zuurstofgehalte van het water is weer verder gestegen nadat we twee beluchtingsinstallaties in het Boterdiep hebben geplaatst en het Boterdiep doorgespoeld is. Er zijn de afgelopen dagen nauwelijks dode vissen meer aangetroffen. Voor de situatie bij Wehe den Hoorn is nog een laatste monitoring nodig om zeker te weten dat de waterkwaliteit goed is.

Situatie Boterdiep

Vorige week waren er veel dode vissen gezien in het Boterdiep. Dit kwam door een overstroming van een tank met wei (een ingrediënt voor kindervoeding dat vrij komt bij de bereiding van kaas), bij de zuivelfabriek van FrieslandCampina in Bedum. Door het eiwitrijke wei daalde het zuurstofgehalte in het water. Een flinke vissterfte was het gevolg. De dode vissen zijn inmiddels geruimd door het waterschap en FrieslandCampina. Deze week meten we de zuurstofconcentratie in het Boterdiep voor de zekerheid nog wel. Ook gaan we iedere dag kijken of er nog dode vissen zijn. Zo ja, dan worden die geruimd. FrieslandCampina doet onderzoek naar het weglekken van de wei naar het oppervlaktewater. Op basis van de uitkomsten zal het maatregelen nemen om herhaling in de toekomst te voorkomen. Ook alle gemaakte uren en kosten van het waterschap worden door FrieslandCampina betaald.

Situatie Wehe den Hoorn

Vandaag voeren we een laatste monitoring uit bij Wehe den Hoorn. De gemeten waarden van afgelopen weekend laten een positief beeld zien en laten zien dat het watersysteem voldoende herstelt. De laatste monitoring moet bevestiging geven dat de waterkwaliteit weer volledig hersteld is. Tot die tijd geeft het waterschap een negatief zwemadvies voor Strand Zoutkamp aan de provincie. De provincie is bevoegd gezag om het advies op te volgen. Het publiek vindt de actuele informatie over zwemwaterkwaliteit en geldende adviezen op Zwemwater.nl. Het eerdere advies om vee niet te laten drinken uit sloten in de omgeving van de zuivering in Wehe den Hoorn blijft nog van kracht.

Wat was er aan de hand?

Het waterschap kreeg de afgelopen week te maken met twee calamiteiten die het oppervlaktewater vervuilden. De eerste calamiteit ontstond nadat eiwitrijk wei (een restproduct van de bereiding van kaas) overstroomde vanuit de waterdoorloop van FrieslandCampina in Bedum. Daardoor daalde het zuurstofgehalte in het water. Een flinke vissterfte was het gevolg. De dode vissen zijn geruimd door het waterschap en FrieslandCampina. Na een stroomuitval en een probleem met de noodstroomvoorziening heeft de zuivering bij Wehe den Hoorn in het weekend een poosje niet gewerkt. Deze tweede calamiteit zorgde voor een overstort van ongezuiverd afvalwater in het oppervlaktewater. Doordat er vanuit Bedum aan de stroming van het water werd gewerkt om daar het restwater met de vervuiling met wei weg te krijgen, werd er als het ware aan het oppervlaktewater ten noorden van het Boterdiep getrokken. Juist in dat gebied ontstond de onbedoelde overstort bij de zuivering in Wehe den Hoorn. Daarom zou het kunnen gebeuren dat de beide vervuilingen elkaar naderen en met elkaar mengen. Dat wilde het waterschap voorkomen. Dat is gelukt.

Eerdere berichtgeving - 14 juli 2021

Dinsdagavond 13 juli is het moment bereikt dat het boezempeil op voldoende extra hoogte was om vervolgens het watersysteem langs enerzijds Boterdiep en Reitdiep (de vervuiling vanuit Bedum) en anderzijds de route langs Leens en Zoutkamp (de vervuiling vanuit Wehe den Hoorn) door te spoelen en dit water af te voeren via het Lauwersmeer naar zee. Met het inlaten van extra fris water bij Gaarkeuken en het laten draaien van gemaal HD Louwes bij Zoutkamp is een stroming op gang gekomen waarmee de vervuiling sneller en verdund kan worden afgevoerd. Het was daarbij belangrijk om de twee vervuilde stromen uit elkaar te houden zodat de beide situaties elkaar niet versterken. Dat is gelukt. Vanochtend zijn de zuurstofgehaltes opnieuw gemeten. Daarin zit een stijgende lijn. De grote vissterfte in het Boterdiep is daarmee achter de rug. Er worden steeds minder dode vissen waargenomen. Friesland Campina blijft actief om eventuele dode vissen te ruimen.
In het gebied rond Wehe den Hoorn zijn ondanks de lagere zuurstofwaarden door de onbedoelde lozing vanaf de zuivering van Noorderzijlvest gelukkig geen dode vissen in de omgeving aangetroffen. De zuivering werkt na de storing inmiddels weer normaal. Het zuurstofgehalte van het water richting Zoutkamp was vanochtend aan de lage kant. Dat is te verklaren door de stroming die met een hoger boezempeil en het inzetten van gemaal HD Louwes opzettelijk gecreëerd is.

Negatief zwemadvies voor zwemwater Strand Zoutkamp

Het waterschap heeft de gebeurtenissen gemeld bij de provincie Groningen. Voor het Strand Zoutkamp heeft het waterschap een voorlopig negatief zwemadvies gegeven aan de provincie. De vervuiling die ontstond bij de zuivering van Wehe den Hoorn gaat nu richting Zoutkamp. Het waterschap kan niet met zekerheid zeggen wanneer de vervuiling daar exact passeert. Daarom nemen we het zekere voor het onzekere en geven met warmer weer op komst dit voorlopige negatieve zwemadvies. De provincie heeft het advies van het waterschap overgenomen en stelt een negatief zwemadvies in voor deze plek. Het publiek vindt de actuele informatie over zwemwaterkwaliteit en geldende adviezen op Zwemwater.nl

Advies om vee niet te laten drinken uit sloten omgeving Wehe den Hoorn

Het eerdere advies om vee niet te laten drinken uit sloten in de omgeving van de zuivering in Wehe den Hoorn blijft nog van kracht. Hoewel het de goede kant op lijkt te gaan, is nog niet zeker dat het watersysteem al voldoende is hersteld. Daarom herhalen we dit advies nog voor de omgeving van Wehe den Hoorn. Ook adviseren we om op dit moment geen water uit deze sloten te halen voor het beregenen van gewassen. Let op: uit berichtgeving kan het beeld ontstaan dat dit advies ook zou gelden voor de omgeving Bedum-Boterdiep. Dat is NIET het geval. Het gaat alleen om het gebied waar onze zuivering loosde in de omgeving Wehe den Hoorn. Dat ligt niet aan het Boterdiep maar aan Hoornsevaart Hunsingokanaal.

Eerdere berichtgeving - 12 juli 2021

Het waterschap werkt nog steeds door aan het afvoeren van zuurstofarm restwater nadat vorige week een tank met wei overliep bij de vestiging van FrieslandCampina in Bedum. Een tweede calamiteit bemoeilijkt de situatie: onze zuivering in Wehe den Hoorn heeft afgelopen weekend een poosje niet gewerkt. Ongezuiverd afvalwater is in het oppervlaktewater terecht gekomen. In de omgeving zijn de zuurstofgehaltes lager dan normaal. Er is nog geen vissterfte geconstateerd. Door overstroming van een tank met wei bij FrieslandCampina in Bedum is er gebrek aan zuurstof in het Boterdiep tussen Onderdendam en Groningen ontstaan. Met vissterfte als gevolg. Samen met FrieslandCampina worden de dode vissen langs dit traject zo snel mogelijk uit het water gehaald en opgeruimd. De prop met het met wei vermengde water zit nu vanwege stroming door gemalen in het Van Starkenborghkanaal. Met fris water vanaf Gaarkeuken proberen we het watersysteem door te spoelen en zo het met wei vermengde water af te voeren richting Reitdiep en uiteindelijk richting Lauwersmeer naar zee. Vorige week zijn er in de waterdoorloop bij FrieslandCampina en in het Boterdiep vier beluchtingsinstallaties geplaatst om het lage zuurstofgehalte in het water te verhogen. Metingen tonen aan dat de zuurstofwaardes langzaam stijgen. De beluchtingsinstallaties blijven voorlopig draaien. Waterschap Noorderzijlvest gaat met FrieslandCampina en de hengelsportfederatie in gesprek om te bekijken wat er in de toekomst moet gebeuren als het gaat om de visstand.

Tweede calamiteit bij zuivering Wehe den Hoorn

De situatie wordt momenteel bemoeilijkt door een tweede calamiteit die helemaal los staat van de lozing bij FrieslandCampina. Afgelopen weekend heeft de zuivering van het waterschap bij Wehe den Hoorn een poosje niet gewerkt als gevolg van stroomuitval en een niet werkende noodstroomvoorziening. Ongezuiverd afvalwater is in het oppervlaktewater terecht is gekomen. Inmiddels werkt de zuivering weer. De kwaliteit van het gezuiverde water is nog niet op het normale gewenste niveau. Daar werkt het waterschap aan.
In de omgeving van Wehe den Hoorn wordt het zuurstofgehalte van het oppervlaktewater gemeten. De metingen geven lagere waarden dan normaal aan. In dit gebied is vooralsnog geen vissterfte geconstateerd. Het waterschap wil ervoor zorgen dat de twee stromen met zuurstofarm water niet bij elkaar komen. Momenteel kunnen we niet spuien op zee. Daarom zet het waterschap nu het boezempeil op zodat de waterstanden in het gebied stijgen. Het is de bedoeling in de loop van morgen deze grotere hoeveelheid water wel te gaan spuien. Het zuurstofarme water vanuit het Boterdiep gaat dan via het Reitdiep richting Lauwersmeer. Het verontreinigde water van de onbedoelde lozing bij Wehe-den-Hoorn kan dan via de normale route langs Leens en Zoutkamp naar zee afgevoerd worden. Zo spoelen we het watersysteem met kracht door.

Waar kun je zelf op letten?

Er zijn een paar dingen waar mensen zelf op kunnen letten:

Ruim zelf geen dode vissen; meld bij het waterschap waar dode vissen zijn gezien.
Het water rondom Wehe den Hoorn is geen officiële zwemlocatie. Daarom worden daar normaal gesproken geen adviezen over gegeven. In deze situatie vindt het waterschap het niet verstandig in het water rondom Wehe den Hoorn te zwemmen.
Hoewel we verwachten dat we morgen na het spuien een betere situatie hebben, is het voor dit moment beter om vee niet uit de sloten in die omgeving te laten drinken.

Eerdere berichtgeving - 10 juli 2021

Afgelopen woensdag is door overstroming van een tank met wei bij de locatie van FrieslandCampina in Bedum, het zuurstofgehalte in de nabijgelegen waterdoorloop gedaald. Met vissterfte in zowel deze doorloop alsook in het Boterdiep tussen Onderdendam en Groningen als gevolg.

Maatregelen

Er zijn zowel in de waterdoorloop alsook het Boterdiep gezamenlijk vier beluchtingsinstallaties geplaatst om de lage zuurstofgraad te verhogen. Doorlopende metingen tonen aan dat de zuurstofwaardes langzaam stijgen. Dit maakt afsluiting van de waterdoorloop bij Bedum niet meer noodzakelijk. De beluchtingsinstallaties blijven tot in ieder geval na het weekend draaien. De dode vissen worden geruimd. Dit gebeurt zowel handmatig alsook met behulp van een schuifnet bij gemaal Stad en Lande.

Schuifnet bij gemaal Stad en Lande om de dode vis tegen te houden en te ruimen.

Eerdere berichtgeving - 9 juli 2021

Vissterfte Boterdiep door geloosd restwater

Door overstroming van een tank met wei bij de locatie van FrieslandCampina in Bedum afgelopen woensdag, is het zuurstofgehalte in de nabijgelegen waterdoorloop gedaald met vissterfte als gevolg. De oorzaak wordt nog onderzocht.

Koelwater

De waterdoorloop wordt door FrieslandCampina gebruikt om water uit te onttrekken voor de inzet van koelwater. Na gebruik wordt dit koelwater als restwater weer geloosd op het Boterdiep. Door de vermenging van het water met wei bevat ook dit geloosde restwater een lage zuurstofgraad. Het zuurstofgebrek in het Boterdiep tussen Onderdendam en Groningen zorgt daarmee voor vissterfte op dit traject.

Maatregelen

Om de lage zuurstofgraad te verhogen, heeft het waterschap twee beluchtingsinstallaties in het Boterdiep geplaatst. Ook is een beluchtingsinstallatie in de met wei vermengde waterdoorloop gezet. Verder wordt het Boterdiep doorgespoeld. Hiermee wordt het water met het verlaagde zuurstofgehalte via het gemaal Stad en Lande in Groningen uiteindelijk afgevoerd naar de Waddenzee. FrieslandCampina loost het restwater op dit moment niet meer rechtstreeks op het Boterdiep, maar terug op de waterdoorloop. Er wordt gewerkt aan afsluiting van deze doorloop. Vervolgens wordt deze leeggepompt waarna het water via de zuivering van FrieslandCampina wordt afgevoerd. De dode vissen zullen worden geruimd.