Terugblik en vooruitblik Roeland van der Schaaf

"Het belang van de taken van het waterschap lijkt soms weg te zakken afgezet tegen andere belangen in de samenleving"

“Het besef lijkt de afgelopen tijd weer weg te zakken als het gaat om de taken van het Waterschap afgezet tegen andere belangen, alsof dat een soort tegenstelling is. Als waterschappen zijn we kennisdragers van dit vraagstuk. Daarom moeten we nog meer op de trom slaan.” Dat vertelt Roeland van der Schaaf over het belang van de taken van het waterschap voor inwoners.

Roeland van der Schaaf is sinds juli 2022 dijkgraaf bij Waterschap Noorderzijlvest. Hij is de voorzitter van het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur. Daarnaast heeft hij bijzondere bevoegdheden om bijvoorbeeld zelfstandig besluiten te nemen in spoedeisende situaties. Hij is politiek actief namens de PvdA. Vandaag kijkt hij terug op zijn werk in 2024 en blikt vooruit op zijn plannen voor 2025.

Terugblik op 2024: we hebben hard gewerkt aan veel grote projecten die belangrijk zijn voor onze inwoners

2024 was voor Van der Schaaf zowel persoonlijk als voor het waterschap een heel goed jaar. “We hebben ontzettend veel grote projecten die veel in de aandacht zijn en ontzettend belangrijk zijn voor ons en voor de mensen voor wie we het doen. Denk bijvoorbeeld aan de nieuwe waterwerken bij Zoutkamp en de dijkversterkingen bij Lauwersoog.”

Ook is hij tevreden dat het waterschap goed zichtbaar is geweest in de media. “Mensen  weten steeds meer over ons werk. Dat is belangrijk.” Hij merkt dat de positie van het waterschap in het bestuurlijke en maatschappelijke veld verbeterd is. Daarom kijkt hij tevreden terug over het jaar. “Beseffende dat er nog heel veel dingen te doen en te verbeteren zijn. Maar ik vind dat we het afgelopen jaar goede stappen hebben gezet.”

Toekomstbestending: we hebben een grote stap gezet in de toekomstbestendigheid van de waterzuivering

In 2024 heeft het waterschap verschillende projecten uitgevoerd. Samen zijn deze onderdeel van een aanpak om mensen in de toekomst droge voeten te bieden. “We hebben een grote stap gezet in bijvoorbeeld de toekomstbestendigheid van de waterzuivering. Dat deze circulair is en het milieu ontlast, in plaats van belast.” Ook de waterbergingen vindt Van der Schaaf belangrijk. “Die zorgen dat we op termijn droge voeten kunnen houden.”

Verder heeft het waterschap in het afgelopen jaar voorbereidingen getroffen voor grote investeringen in de toekomst. “We denken ook na over de brede kustzone in het noordelijk deel van de provincie Groningen. Hoe gaan we in de toekomst met een stijgende zeepspiegel met de kustverdediging om?” 

Deksel op de neus: agrariërs doen ontzettend hun best voor schoon en gezond water, maar door regelgeving toch deksel op de neus

Uitdagend waren de Nutriënten Verontreinigde gebieden. “Veel agrariërs hebben hier last van, ook van die regelgeving. Het is voor ons een lastige kwestie, want aan de ene kant vinden we waterkwaliteit belangrijk, dus alles wat daarop gericht is , steunen we. Tegelijkertijd doet het mij als bestuurder ook wat dat agrariërs ontzettend hun best doen maar door regelgeving het deksel op de neus krijgen. Als waterschap opereer je dan in een soort spanningsveld.”

Voor Van der Schaaf is het ook belangrijk dat de betekenis van het werk van het waterschap duidelijk wordt voor inwoners. “Toen we begin 2024 te maken kregen met hoogwater, was er veel aandacht voor ons werk. We zijn een aantal keer op televisie geweest en kregen veel complimenten. Maar je ziet dat die aandacht daarna, om watertermen te gebruiken, snel weer wegebt.” 

Hij vindt het belangrijk dat in een wereld met klimaatverandering, meer zichtbaarheid voor het waterschap te hebben. “Het thema water en bodem sturend is bijvoorbeeld een paar jaar geleden in het regeerakkoord gekomen. Daar zijn we heel blij mee. Maar het besef lijkt de afgelopen tijd weer weg te zakken en afgezet tegen andere belangen, alsof dat een soort tegenstelling is. Als waterschappen zijn we kennisdragers van dit vraagstuk. Daarom moeten we nog meer op de trom slaan.”

In 2024 was hij trots op hoe de organisatie haar werk doet. “Daar zaten enorme verbeteringen in. Zowel in de grote projecten als het dagelijkse beheerwerk.” Ook de onderlinge samenwerking binnen het dagelijks bestuur vindt hij fijn. Maar ook het algemeen bestuur heeft volgens hem goede stappen gezet in het voeren van politiek-maatschappelijke discussies.

Vooruitblik: langetermijnplannen opnieuw tegen het licht houden. Uitvoeringsprogramma helpt daarbij

Van der Schaaf ziet 2025 als een transitiejaar. Er worden langetermijnplannen opnieuw tegen het licht gehouden en het waterbeheerprogramma wordt geactualiseerd. “Water en bodem sturend wordt dit jaar als thema verder uitgewerkt. Daar hebben we een groot intern traject lopen, dus daar zullen resultaten van komen.” Dankzij het uitvoeringsprogramma is in 2024 gekeken wat het waterschap kan betalen op de langere termijn. “Dat zorgt ervoor dat we schaalsprongen maken. Daarom wordt het een jaar waarin de organisatie een belangrijke stap zet. Dat gebeurt niet in één jaar, maar ik verwacht dat 2025 daarin erg belangrijk wordt. We zetten namelijk een aantal grote veranderingen in gang.”

Wat houden deze veranderingen precies in? “Het is niet zo dat medewerkers van de ene op de andere dag in een andere organisatie zitten. De veranderingen zijn onderdeel van een maatschappelijke regionale organisatorische  ontwikkelingen. Concreet zullen we meer van ons laten horen en actief zichtbaar zijn in discussies in de regio. We gaan ons meer manifesteren in grote discussies die impact hebben, bijvoorbeeld het nieuwe omgevingsvisie van verschillende gemeenten.”

Eigenaarschap: Als waterschap moeten we een leidende rol pakken als het gaat om onderwerpen zoals bijvoorbeeld de brede kustzone

Van der Schaaf vindt het belangrijk dat het waterschap meer eigenaarschap ontwikkelt op een aantal grote thema’s. “Er wordt nog te weinig gedacht aan het waterschap als het gaat om bijvoorbeeld klimaatverandering. We staan nog te veel op de achtergrond. Dat past ook een beetje bij onze geschiedenis: we doen altijd gechargeerd in stilte ons werk. Maar dat past niet meer bij de uitdagingen waar wij en de samenleving voor staan. Mijn ambitie is om daarin te laten zien dat wij meer leidend kunnen zijn in een aantal, voor ons relevante thema’s.

Zo verwacht hij dat de brede kustzone een onderwerp is dat de komende jaren steeds belangrijker wordt voor de landbouw, de natuur en de leefomgeving. “Als waterschap pakken we daar een leidende rol in.”

Nij Begun: water is een verbindend element rond allerlei thema's in Nij Begun: de basis is namelijk dat Water en Bodem sturend zijn

Ook regionale samenwerking is dit jaar erg belangrijk voor Van der Schaaf. “Denk aan een programma als Nij Begun. We zitten daar in de bestuursgroep. Ik zie een hele directie relatie tussen de agenda van Nij Begun en de taken van het waterschap.”  Het waterschap draagt bij aan de doelen. “We zijn dus geen partij aan de zijlijn, maar de partij in het gat van die ambitie. Dat heeft effect op hoe het waterschap opereert in de samenleving.”

Van der Schaaf legt uit dat Nij Begun uit twee pijlers bestaat. Aan de ene kant de sociale ontwikkeling van het gebied en aan de andere kant de economische ontwikkeling. Wat bijzonder is: er wordt niet in één keer een pot geld verdeeld over de regio, maar een project voor de langere termijn. “We hebben als waterschap vooral raakvlak met de economische component, want hoe gaat die economie over dertig jaar veranderen? En hoe zorg je dat die economie duurzaam in elkaar zit?”

Hij ziet gangbaar water als verbindend element rond allerlei thema’s in Nijbegun. “De basis is dat water en bodem op orde zijn en Groningen klimaatklaar is. Die moet op orde zijn om überhaupt economisch en sociaal te kunnen functioneren. De investeringen die wij daar, met gemeenten en bedrijven, in doen, zijn eigenlijk de basis voor de sociale en economische agenda van Nijbegun. De kerndoelen van ons waterschapen zijn verbonden aan Nij Begun.” Daarnaast is Nij Begun grensoverschrijdend. Het loopt niet per gemeente, maar gaat over de hele regio Groningen en Noord-Drenthe. “Als er één overheidslaag is, die per definitie grensoverschrijdend denkt en handelt, dan zijn wij het.”

Ambities: we werken fijn samen en dat is een goede basis om het politieke debat te versterken

Van der Schaaf voelt zich echt onderdeel van het waterschap. “Ik ben inmiddels tweeënhalf jaar dijkgraaf. Dus ik ben niet meer nieuw. Het eerste jaar voel je je nog wel eens nieuw en weet je niet alles. Ik zal niet beweren dat ik nu alles weet, maar ik voel me goed ingewerkt en onderdeel van het waterschap. Ik ben niet meer diegene die net komt kijken.”

Hij vertelt dat hij met plezier naar de vergaderingen van het dagelijks bestuur gaat. “We hebben een mooi team dat elkaar goed aanvult. We zitten politiek verschillend in elkaar, maar we zoeken ontzettend de samenwerking met elkaar. We hebben goud in handen om op dat niveau nog beter te presteren.” Ook vind hij het belangrijk dat het algemeen bestuur als gekozen orgaan in staat wordt gesteld om te praten over de echte bestuurlijke keuzes en daar afwegingen in maakt op basis van de verschillende ideeën die zij hebben.  “We willen de kwaliteit van het politiek-democratische debat en van de besluitvorming naar een hoger niveau brengen. Daarmee gaan we tegen de draad in, want als ik naar Den Haag kijk, vind ik dat het niveau van het politieke debat ontzettend omlaag gaat. Ik zou het geweldig vinden als wij erin slagen in het niveau in Noorderzijlvest omhoog te brengen.”

Inwoners kennen onze taken: waterveiligheid, schoon en gezond water, zuiveren van afvalwater en voldoende water

Het is voor inwoners belangrijk om te weten wat de taken van het waterschap zijn.  “We hebben vier taken. Dat zijn veiligheid, beschikbaarheid, kwaliteit en waterzuivering. Alle inwoners betalen de waterschapsbelasting braaf, maar weten niet altijd wat zij ervoor terugkrijgen. Maar dat is de basis. Ik wil ook dat mensen zin hebben in de toekomst. Want er gaat veel veranderen in onze manier van leven. Hoe we omgaan met het klimaat, water, landschap.” Hij kan zich goed voorstellen dat vooral de jonge generatie erg tegen een toekomst opkijkt waarin allerlei problemen spelen. “Maar we hebben heel veel uitdagingen kunnen trotseren en bij deze kan dat ook. Daar ben ik van overtuigd.”

“Een toekomst met klimaatadaptatie, een andere economie, circulariteit, een andere omgang met natuur en landschap. Dat kan ook een mooie wereld zijn om in te leven. De weg daarnaartoe wordt zwaar, maar we kunnen daar een rol in spelen. Samen met anderen.”