Project Building with Nature
De grootste bedreiging voor de Noordzeeregio is klimaatverandering. Stormvloeden tasten de kust aan. Hoosbuien laten rivieren en meren sneller overstromen. We kunnen onszelf tegen het water verdedigen door dammen en dijken te bouwen of te versterken. Maar door met ‘natuur te bouwen’ komen we vast tot oplossingen die doeltreffender en meer duurzaam zijn. In het Interreg project ‘Building With Nature’ hebben we dat onderzocht.
Noorderzijlvest bouwt met natuur
Het Interreg project ‘Building With Nature’ krijgt subsidie uit het North Sea Programme van de Europese Unie. Aan 'Building with Nature' werken organisaties mee uit Noorwegen, Zweden, Denemarken, Duitsland, Nederland, België en Schotland. Rijkswaterstaat is hoofprojectleider. Binnen het project verzamelden en monitorden we de effecten van 13 natuurlijke ingrepen.
Vier pilotprojecten
Noorderzijlvest heeft meegedaan met vier pilotprojecten aan het Building with Nature project:
Geulmanagement (POV-Waddenzeedijken)
Rijkswaterstaat en Noorderzijlvest werkten samen aan de Verkenning Geulmanagement Waddenzee. We hebben onderzocht wat de verwachte veranderingen zijn in de ligging van de geulen en platen. Dat is uitgewerkt voor vier scenario’s van verschillende zachte maatregelen. Zachte maatregelen zijn maatregelen waarbij we grond uit hetzelfde gebied verplaatsen, bijvoorbeeld door baggeren en storten. Eén scenario voegt hard materiaal toe voor de aanleg van een stroomgeleidingsdam.
We hebben de verwachte effecten van de vier scenario’s onderzocht. Dat gebeurde met een hydromorfologisch model. Dit is een rekenmodel dat de invloed van plaatselijke veranderingen in de bodemligging op de geulen en platen in een uitgestrekter gebied aangeeft.
De uitkomsten van de vier scenario’s hebben we vergeleken met:
- De huidige manier van bescherming: bestorting: met hard materiaal zoals staalslakken.
- We vergeleken de scenario’s op aspecten als ligging en stroming, invloed op het milieu en kosten.
De conclusie van het onderzoek is als volgt: de vervanging van de bestorting met hard materiaal door één van de vier andere scenario’s levert geen verbetering op voor kosten of invloeden op het milieu. Het effect op lange termijn op ligging en stroming van geulen en platen is hoogst onzeker. Bovendien is de kans groot dat we dan de maatregelen regelmatig moeten herhalen.
Rijke Dijk bij Delfzijl (POV-Waddenzeedijken)
Met de Rijke Dijk hebben we een natuurlijker overgang tussen de dijk en het water gemaakt. Dijkversterkingen langs de Waddenzee worden meestal met asfaltbekleding uitgevoerd. De overgang tussen dijk en zee is dus hard en glad. Hierdoor is het voor planten en dieren moeilijk om tegen de dijk te groeien. En de golfoploop wordt niet geremd, golven kunnen dus ver bij de dijk omhoog slaan. Met een meer natuurlijke overgang werken we aan veiligheid en geven de natuur meer ruimte. Tussen Eemshaven en Delfzijl zijn op verschillende plaatsen vormen aangebracht tussen de eb- en vloedlijn. In die vormen blijft zout water achter. Planten en dieren die in het zoute water thuishoren, kunnen daar nu groeien.
Dubbele dijk bij Watum (POV-Waddenzeedijken)
Met de Dubbele Dijk hebben we achter de bestaande dijk een zilt(zout) gebied aangelegd. In de nabije toekomst kan het zeewater daar twee keer per dag met het tij in- en uitstromen. Zo wordt de scheiding tussen zee en land zachter. Achter de bestaande dijk hebben we een extra dijk gemaakt. Daardoor kan het zeewater niet verder landinwaarts stromen dan het gebied tussen de dijken dat daarvoor is ingericht. verwachten we hoogwater op zee? Dan sluiten we de toevoer van zeewater naar het binnengebied uit voorzorg af. Zo houden we het veilig.
De Rijke Dijk en Dubbele Dijk hebben we tegelijkertijd met de dijkverbetering Eemshaven-Delfzijl aangelegd. In 2021 zijn de eerste bedrijven met het gebruik van een gedeelte van het binnengebied begonnen. In het zuidelijke deel van de buitenste dijk komt een getijdenduiker. Dit is een buis waar het water twee keer per dag doorheen stroomt bij hoogwater.
De voorbereidingen zijn gestart. De uitvoering is gepland in 2022. In het Interregproject hebben we de voorwaarden opgesteld voor het gebruik. Binnen die voorwaarden zijn gelijktijdig waterveiligheid als de bedrijfsvoering van de gebruikers haalbaar. Meer informatie www.hwbp.nl/kennisbank/pov-waddenzeedijken.
Spoelzee bij Noordpolderzijl
Samen met de gemeente Het Hogeland en de provincie Groningen hebben we gezocht naar een oplossing tegen het dichtslibben van de vaargeul naar de haven Noordpolderzijl. Die oplossing moet blijvend en duurzaam zijn en kosten besparen.
Zo hebben we onderzoek gedaan naar een spoelzee als oplossing. Dat is vergelijkbaar met Waddenzeehaventjes aan de Duitse kust. Een spoelzee is een meer dat vloed vol loopt en bij eb weer leeg loopt. Het vol- en leeglopen van het meer kan mogelijk voorkomen dat de vaargeul steeds weer dichtslibt. En dat de geul daarna weer moet worden uitgebaggerd. De scheiding zoet/zout zou daarmee misschien ook zachter of geleidelijker kunnen worden.
Bij Noordpolderzijl hebben we verder onderzoek gedaan. Uit dat onderzoek blijkt dat een combinatie van maatregelen buitendijks en binnendijks op veel vlakken een verbetering voor Noordpolderzijl kan geven. Bijvoorbeeld voor de kwelder, de vermindering van dichtslibben van de haven, de verzachting van de bestaande harde grens Wad-dijk-binnendijks Daarvoor moet dan wel voldoende draagvlak zijn. We gaan door met de voorbereidingen. En we vergroten het gebied en de thema’s die we in het onderzoek betrekken. Meer informatie Project Haven Noordpolderzijl
Internationale uitwisseling kennis en ervaring
In het project ‘Building with Nature’ hebben we met alle internationale partners kennis en ervaring uitgewisseld. Kennis en ervaring over alle projecten die zijn uitgevoerd en waarin Building with Nature (of: “Nature based solutions”) is toegepast. Elke partner heeft voorstellen ontwikkeld voor beleid. Dat beleid maakt de toepassing van bouwen met de natuur makkelijker dan de bestaande grijze (“betonnen”) oplossingen. Wij willen graag de problematiek van dijkverbetering in en nabij Natura 2000 gebied onderzoeken. De komende jaren is dit onderwerp onderdeel van het Programma Kennis en Innovatie van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). We brengen de problemen in beeld. Daarna gaan we oplossingen zoeken om voor de regels die bouwen moeilijker maken of tegen houden zonder dat we dat willen.
Doel
Het doel van 'Building with Nature' is eenvoudig. We willen de kustlijn, estuaria en stroomgebieden van de Noordzeeregio flexibeler en veerkrachtiger maken tegen de gevolgen van klimaatverandering. We willen zorgen dat de Noordzeeregio ook in de toekomst een veilig gebied blijft.
Tot nu is het 'bouwen met de natuur’ in een paar landen op kleine schaal getest. Via proefprojecten willen we kennis over bouwen met de natuur verzamelen. En we willen daarna aanmoedigen dat Europese overheden deze manier van bouwen gaan steunen.
Waarom
Waarom Building with Nature:
- Op natuur gebaseerde oplossingen gebruiken natuurlijke processen om ons te beschermen tegen kusterosie en overstromingen.
- De oplossingen bieden meerdere voordelen, zoals kansen voor lokale ondernemers en kansen voor recreatie.
- We hebben kennis nodig over oplossingen die hun basis in de natuur hebben. met die kennis kunnen we Europese regeringen aanmoedigen om meer met de natuur te bouwen.
Wat is Building with Nature
In 2017 tekenden 15 partijen een partnership agreement project Interreg NSR Building with Nature. Overstromingen tegengaan door gebruik te maken van de natuur, in plaats van de natuur te beheersen. Dat is Building with Nature (BwN). In juli 2021 zijn de resultaten van het project gepubliceerd.
Subsidieproject
Het project Building with Nature is een Interreg North Sea Region project en gesubsidieerd vanuit het North Sea Programma van het Europese Regionale Ontwikkelingsfonds van de Europese unie.