Landschappelijk erfgoed
Het werkgebied van Waterschap Noorderzijlvest kent vele verschillende, door mensen gemaakt landschappen. Veel van onze landschappen herinneren aan de strijd die tegen het water werd geleverd of die aan de co-existentie met het water herinneren. Wat hen verbindt is dat ze allen de pracht en praal die ons landschap heeft tonen. Onderstaand een overzicht van het landschappelijk erfgoed (soms deels) in ons bezit.
Dijken
Het noorden van Groningen, van de stad tot het wad, kent een lange geschiedenis van bedijking. Daarvan is de huidige zeedijk één van de overblijfselen, maar ook de slaperdijken daarachter en in sommige gevallen de dromerdijk daarachter. Dit zijn de voormalige zeedijken die door de inpolderingen zijn komen te vervallen. Ook langs het Reitdiep liggen oude dijken met zijlen (sluizen) daarin die voor de afwatering zorgden. In deze dijken zijn ook coupures (dijkdoorgangen) te vinden die de doorgang mogelijk maakte.
Ommerlanderzeedijk
De Ommelanderzeedijk is in etappes gebouwd vanaf de 19e eeuw, mede doordat met de landaanwinningen het traject verlegd is. Het is tegenwoordig een van de markantste landschapselementen in het noorden van Groningen.
Reitdiep
Al sinds eeuwen ligt om het Reitdiep van stad tot wad een dijk. Op verschillende plekken langs het Reitdiep werd water geloosd bij laagwater. Daarvoor werden zijlen (sluizen) gebouwd. Deze zijlen waren de openingen in de dijk langs het Reitdiep. Langs het Reitdiep ligt deze dijk nog goeddeels intact.
Middendijk
De Middendijk is na de Kerstvloed van 1717 in één jaar vernieuwd. Met het op deltahoogte brengen van de Ommelanderzeedijk heeft de Middendijk zijn functie als waterkerende slaperdijk (een voormalige zeedijk die het water tegenhoudt) verloren.
Eemspolderdijk
De Eemspolderdijk is in 1876 aangelegd en drooggemalen door de poldermolen Goliath. Met het gereedkomen van de Emmapolder in 1944 verloor deze dijk zijn functie als zeedijk.
Waterlopen
Waterlopen zijn karakteristiek voor gebieden waar Waterschap Noorderzijlvest het waterbeheer voert. Aangezien ook dit watererfgoed is, volgen hieronder enkele bijzondere wateren.Leeksterhoofddiep
Het Leeksterhoofddiep is de oudste turfvaart van Groningen. Via de Jonkersvaart was dit water verbonden met Friesland. Dit water wordt gekenmerkt door de turfpolitiek die de stad Groningen en de heren van Nienoord voerden. Haaks op deze vaart waren ‘wijken’ aangelegd die water en turf afvoerden richting de stad.
Zwaaikommen
Verspreid door het gebied zijn in het verleden zwaaikommen aangelegd. Dit zijn plekken waar het voor grote schepen en schuiten mogelijk was om te keren.
Van Starkenborghkanaal
In 1938 is het Van Starkenborghkanaal aangelegd, grotendeels met de hand in het kader van de werkverschaffing. Het kanaal symboliseert de moderne waterbeheersing.
Aduarderdiep
Het Aduarderdiep is een kanaal gegraven door de monniken van Aduard van de twaalfde tot de veertiende eeuw. Op de plek waar het water uitmondde in het Reitdiep werd een sluis gebouwd. Deze sluis is Aduarderzijl.
Trekvaart Ulrum
Het jaagpad langs het Ulrummerdiep was eerst alleen bedoeld voor de scheepsjager en het paard dat de veerschuit trok. Voor het gebruik van deze wegen moest tol worden betaald. De trekvaart zelf maakte deel uit van een netwerk van trekvaarten dat vanaf het midden van de 17e eeuw op initiatief van de stad werd gerealiseerd. Delen van het diep tussen Mensingeweer en Ulrum werden in 1614 gegraven. Langs de vaart werd het trekpad aangelegd, alles op kosten van de provincie.
Waterlopen van Middag-Humsterland
Het nationale landschap Middag-Humsterland bestond vroeger uit een eiland en een schiereiland. Deze werden doorkruist door natuurlijke waterlopen. Ook vandaag zijn deze
Groen erfgoed
In ons werkgebied is het water vaak vormend voor natuurgebieden. Hierbij valt te denken aan de beekdalen, waarin de beek beeldbepalend en vormend is voor het natuurgebied.Rundeveen
Het beekdal van de Runsloot is in de Hondstong tussen Vries en Yde amper honderd meter breed. Als door een wonder werd aan het eind van de jaren zestig bij de ruilverkaveling Vries zo'n anderhalve kilometer van de oude Runsloot gespaard en kreeg Het Drentse Landschap de kans om zich erover te ontfermen. De sloot is in beheer van Waterschap Noorderzijlvest.
Brinkstuk Zeijermaden
Het beekdal rond de grote Matsloot is een beekdal in Drenthe met een rechtgetrokken beek. Langs deze beek zijn houtwallen en grasland te vinden. De Grote Matsloot is in beheer van Waterschap Noorderzijlvest.
Bomenrij nabij Westernieland
In een openlandschap valt begroeiing op. Deze vijfeneenhalfkilometerlange bomenrij valt daarmee enorm op. Het is in de wijde omtrek de enige bomenrij. Waarom die bomenrij hier is aangeplant, is niet beken
Knotwilgen bij Ten Boer
Knotwilgen zijn op zichzelf niet zeldzaam of bijzonder. Wilgentenen vertellen echter een verhaal van waterbeheer. Deze wilgentenen werden gebruikt in vlechtwerk zoals rijstdammen en tegenwoordig als vooroeverbescherming
Kwelders bij Noordpolderzijl
Tijdens vloed overstroomt een deel van het land en neemt de zee klei- en zanddeeltjes mee. Door de constante sedimentatie van zeeklei ontstaan kwelders: uitgestrekte zeekleivlakten die bij eb droog liggen en alleen bij vloed overstromen. Op de kwelders groeien zoutminnende planten die met hun stengels en bladeren slibdeeltjes invangen en zo de sedimentatie bevorderen. Zo slibt de kwelder op. Bij Noordpolderzijl vindt men de zeldzame combinatie van hoge tot lage kwelders.
