Gebiedsontwikkeling Zuidelijk Westerkwartier

Wat doen we in het Zuidelijk Westerkwartier?

Het klimaat verandert. Hierdoor wordt de kans op wateroverlast en watertekort binnen het werkgebied van Noorderzijlvest groter. De gevolgen daarvan zijn onderzocht in een studie. 

• Om de wateroverlast tot 2050 tegen te gaan, moeten we maatregelen nemen. Een deel daarvan voeren we uit binnen het Zuidelijk Westerkwartier. Het waterschap heeft hierbij drie belangrijke opdrachten: 
  • Droge voeten houden: dit wordt gerealiseerd door de aanleg van diverse waterbergingen. 
  • Verbeteren van de waterkwaliteit: dit houdt in dat we werken aan schoon en gezond oppervlaktewater en grondwater. 
  • Water beter vasthouden: dit helpt niet alleen om de impact van droogte te beperken, maar ook om wateroverlast te verminderen bij extreme neerslag. 
• Tegelijkertijd heeft ook de provincie Groningen een belangrijk doel binnen het Zuidelijk Westerkwartier: het inrichten van het Nationaal Natuur Netwerk (NNN).

Provincie en waterschap voeren de maatregelen voor natuur en water zoveel mogelijk samen uit. Dat voorkomt dubbele werkzaamheden en dubbele overlast voor de inwoners van het gebied.

Algemeen Bestuur over Zuidelijk Westerkwartier en Dwarsdiep

Hoe staat het met de wateropgaven in het Zuidelijk Westerkwartier (ZKW)? Op 27 november 2024 sprak het Algemeen Bestuur van Waterschap Noorderzijlvest over de voortgang van verschillende projecten in dit gebied, waaronder de herinrichting van het beeksysteem Dwarsdiep.  

Notitie deelprojecten Zuidelijk Westerkwartier en planuitwerking Dwarsdiep

Een helder stuk vinden AB-leden de notitie ‘Voortgang deelprojecten Zuidelijk Westerkwartier en planuitwerking Dwarsdiep’. Het document beschrijft de stand van zaken van de 21 projecten die vallen onder Gebiedsontwikkeling Zuidelijk Westerkwartier. ‘Mooi om te zien wat er al is gerealiseerd en duidelijk wat er de komende tijd wordt aangepakt’, stelt het AB. Wel hebben enkele AB-leden nog vragen:  

• Kunnen terreinbeherende organisaties tijdig worden betrokken bij de ontwikkelingen van de projecten? 
• Hoe denken omwonenden over het verleggen van recreatieve wandelroutes binnen het Dwarsdiepgebied? 
• En ontvangt het AB nog een financieel overzicht van verstrekte kredieten en subsidies en nog te verwachten kosten?  

Financieel plaatje

Dagelijks bestuurder Elze Reitsema bedankt de AB-leden voor hun complimenten en beantwoordt de vragen graag. “We werken nu toe naar het voorlopig ontwerp voor het Dwarsdiep. Daarbij geven we ook aan welk nieuw krediet nodig is en komen we terug op de financiën van de al gerealiseerde projecten ZWK.”

Terreinbeheerders tijdig betrekken

De terreinbeheerders worden wat Reitsema betreft zeker betrokken bij de projecten. “Dat zal zijn in samenwerking met Provincie Groningen, omdat er voor het gebied naast wateropgaven ook natuuropgaven zijn.”  

Informatiebijeenkomsten Dwarsdiep - begin 2025

Met omwonenden is contact over het verplaatsen van recreatieve wandelroutes binnen het Dwarsdiepgebied, laat Reitsema verder weten. “Dit komt terug bij de presentatie van het voorlopig ontwerp begin 2025. We organiseren dan ook informatiebijeenkomsten voor bewoners en andere belangstellenden. Ik nodig de AB-leden uit om hier zelf bij aanwezig te zijn en te horen wat er in de omgeving leeft. Zowel belanghebbenden als AB-leden ontvangen nog verdere informatie hierover.”  

Wateroverlast en watertekort tegengaan

Om wateroverlast en watertekort tegen te gaan, werken we de komende tijd aan:

• Inrichten beeksysteem Dwarsdiep. Het gaat om het vasthouden van 2,7 miljoen m3 water in combinatie met een natuurlijke beekinrichting. Meer over de ontwikkeling van het Dwarsdiep lees je verderop op deze pagina. 

Wat is al klaar?

• Inrichten van waterberging en natuur binnen “De Driepolders’. In de waterberging kunnen we in noodgevallen 1,3 miljoen m³ water tijdelijk bergen.
• Inrichten waterberging en natuur binnen polder De Dijken-Bakkerom. In de waterberging kunnen we in noodgevallen 1,2 miljoen m³ water tijdelijk bergen.
• Optimaliseren van de Lettelberterbergboezem. De waterinlaten en wateruitlaat van de bergboezem zijn vervangen. De bergboezem heeft nu een natuurlijker inrichting. Daardoor is het gebied ook geschikter als leefgebied voor vis. 
• Optimaliseren waterbeheer in polders Vredewold, Nienoord, Zuiderpolder, Fanerpolder (vervangen van gemaal), Lagemeeden, Lettelbert. We hebben het waterbeheer aangepast aan de eisen uit het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW). 
• De regionale kering aan het Hoendiep is versterkt. Deze versterking zorgt ervoor dat de achterliggende polders ook in de toekomst bij extreme weersomstandigheden droge voeten houden.   

Waterbergingsgebieden

De waterbergingsgebieden kunnen we inzetten wanneer in een periode uitzonderlijk veel neerslag valt. De waterbergingen helpen om bij wateroverlast de waterstanden op de boezem binnen de perken te houden.

• De waterbergingen ‘De Drie Polders’ en 'Polder de Dijken-Bakkerom’ zijn klaar voor inzet. De verandering in het landschap is goed te zien.

Waar zijn we mee bezig? 

We bereiden de inrichting van het Dwarsdiep voor, maken een aantal lopende zaken af en zijn bezig met de voorbereiding van de Marumerlage fase 2. Zo werken we aan de KRW-maatregelen (kaderrichtlijn water) bij de A7 Zuid en wordt het peilbesluit voor de Marumerlage geëvalueerd. De Provincie Groningen zal in de komende jaren het natuurgebied ten noorden van Marumerlage ontwikkelen en verbinden met de Marumerlage. Bovendien wordt het Dwarsdiep ingericht als natuur- en waterbergingsgebied. Al deze zaken hebben invloed op de inrichting van de Marumerlage. 

Ontwikkeling natuurgebieden

De Provincie heeft acht natuurgebieden aangewezen voor inrichting of verbetering: ’t Faan, Matsloot, Pasop, het Leekstermeergebied, Midwolde, Grootegastermolenpolder, A7 Zuid, Coendersborg en Iwema Steenhuis. Deze gebieden hebben specifieke natuurdoelstellingen volgens het Natuur Netwerk Nederland (NNN). Voor de ontwikkeling van deze gebieden zijn ook watersysteemmaatregelen nodig, zoals verbetering van de waterkwaliteit en waterbeheer. De opgaves hier brengen we komende tijd specifieker in beeld.

Opgaven Dwarsdiep 

Op dit moment worden de plannen voor het Dwarsdiepgebied verder uitgewerkt. De basis voor deze uitwerking vormen het schetsontwerp uit 2023 en het peilbesluit uit 2024. Voor het Dwarsdiep heeft het waterschap drie belangrijke opgaven: 

• creëren van waterberging voor regionale waterveiligheid
• nemen van maatregelen voor de Kader Richtlijn Water (schoon en gezond water) 
• behoud van zoet water. 

Samen met omwonenden onderzoeken we welke recreatieve mogelijkheden we in het gebied kunnen realiseren. Wanneer wandelroutes door de plannen verdwijnen, kijken we op welke andere locaties deze heraangelegd kunnen worden. 

Planning Dwarsdiep

Voorlopig ontwerp Dwarsdiep

Begin 2025 presenteren we het voorlopig ontwerp voor het Dwarsdiep. Iedereen mag hierop reageren. Daarna wordt dit ontwerp ook voorgelegd aan de gebiedscommissie waarin bestuurders van alle betrokken organisaties meedenken en adviseren over de maatregelen. 

Definitieve ontwerp

In het voorjaar van 2025 volgt dan het definitieve ontwerp, en vragen we het krediet voor de realisatie van het Dwarsdiep aan bij het Algemeen Bestuur van het waterschap. Bij goedkeuring en een succesvolle aanbesteding kan de uitvoering later in 2025 starten.