Extra Waterberging
De Onlanden is een waterberging en natuurgebied in één. De opvangcapaciteit wordt uitgebreid van 7,5 naar 12,7 miljoen kubieke meter water.
Meer waterberging in De Onlanden
De Onlanden is nu ook al waterbergingsgebied. Maar door klimaatverandering regent het vaker en harder. Daarom is er meer ruimte voor water nodig in dit natuurgebied. Als we meer waterberging in De Onlanden realiseren, zijn we beter voorbereid op deze extreme weersomstandigheden.
Meer water opvangen binnen de bestaande kades
De Onlanden kan nu 7,5 miljoen kuub water opvangen. Dat wordt uitgebreid naar 12,7 miljoen kuub. Dit gebeurt binnen de bestaande kades. Bij veel regen kan het waterpeil tijdelijk worden verhoogd. Hierdoor kan er meer water worden opgevangen in De Onlanden.
Om dit mogelijk te maken:
- Verhogen we de kades die om het gebied liggen
- Bouwen we twee nieuwe stuwen
- Passen we een bestaande stuw aan
- Nemen we natuurmaatregelen zodat planten en dieren ook beter kunnen omgaan met de hoeveelheid water
- Nemen we aanvullende maatregelen zoals het aanpassen van gemalen en bescherming van woningen in het gebied
Wanneer wordt de extra waterberging gebruikt?
Bij extreme regenval houden we het water een paar dagen vast in de waterberging. Daarna stroomt het gecontroleerd naar zee. Zo voorkomen we ongewenste overstromingen in Groningen en omgeving.Naar verwachting is eens in de 25 jaar alle extra ruimte nodig. Eens in de 10 jaar is een deel genoeg.
Natuur beschermen en extra water opvangen
De Onlanden is waterberging en natuurgebied. Het is een belangrijke schakel in het watersysteem van veen tot zee. De combinatie van functies zorgt voor een robuust gebied waarmee we de veranderingen in het klimaat aankunnen.
Het is belangrijk dat beide functies elkaar ook in de toekomst blijven versterken.Boswachters Kees van Son van Staatsbosbeheer en Bart Zwiers van Natuurmonumenten vertellen over de balans tussen water en natuur. Marieke van Leeuwen van waterschap Noorderzijlvest laat zien hoe er 5,2 miljoen kuub extra water geborgen kan worden.
Gestuurde waterberging
Bij hevige regen stroomt er veel water naar beken en sloten. Dit water stroomt vanuit het hoger gelegen Drenthe vanzelf naar de laaggelegen Onlanden, dat dit water tijdelijk opvangt. De huidige waterberging loopt dus vanzelf vol.
De extra waterberging is straks een gestuurde waterberging. Dit betekent een gebied waar water bewust en gecontroleerd wordt opgevangen bij veel regen of hoog water. Het verschil met het huidige waterbergingsgebied er nog een extra laag water vastgehouden kan worden. Ook loopt de extra waterberging niet vanzelf vol. Er komt extra water in door actief te 'sturen', bijvoorbeeld door stuwen te openen of sluiten. Zo kunnen we het water gerichter opvangen en geleidelijk afvoeren.
Ontstaan waterbergingsgebied
In 2012 en 2022 bewees De Onlanden zijn nut als waterberging
Het gebied De Onlanden (zie kaart Algemene overzichtskaart plangebied.pdf), op de grens van Groningen en Drenthe, is in de periode 2007 -2012 ingericht voor de berging van water in combinatie met natuur. Door de aanleg van De Onlanden is een robuuste klimaatbuffer ontstaan die er mede voor zorgt dat de omliggende regio droge voeten houdt. In februari 2022 is er veel water opgevangen in De Onlanden nadat er heel veel neerslag gevallen was. Toen is het nut van het waterberging weer duidelijk geworden (zie Kaart de Onlanden met foto's hoogwatersituatie februari 2022.jpg).
Klimaatscenario’s voorspellen steeds vaker hevige en langdurige regenval. Daarom is meer ruimte voor water nodig. Er kan nu 7,5 miljoen kuub water in De Onlanden opgevangen worden. De plannen voor de extra waterberging biedt nog eens ruimte aan 5,2 miljoen kuub water. Hierdoor kan er bij extreme situaties tijdelijk (een aantal dagen) meer water opgevangen worden, voordat het naar zee wordt afgevoerd.Begin 2026 is de extra waterberging gedeeltelijk inzetbaar. Alle werkzaamheden voor de extra waterberging zijn in 2027 afgerond.
Betrokken partijen en besluitvorming
Initiatiefnemer Waterschap Noorderzijlvest en bevoegd gezag Provincie Drenthe werken bij de realisatie van extra waterberging in De Onlanden samen met Provincie Groningen en de gemeenten Tynaarlo en Noordenveld. Ook is er samenwerking met terreinbeheerders Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Stichting Het Drentse Landschap.
De besturen van deze partijen besloten in 2021 tot het verder uitwerken van de realisatie van meer waterberging binnen de bestaande grenzen van De Onlanden, met aandacht voor de kwetsbare natuur. Dat gebeurde nadat duidelijk werd dat alternatieven buiten de grenzen van de Onlanden op de korte termijn niet haalbaar zijn.
De partijen werken ook samen aan versterking en een natuurlijker watersysteem buiten de grenzen van De Onlanden. Lees er meer over onder Kop van Drenthe.
Hoe is het plan voor De Onlanden tot stand gekomen?
In 2022 is de procedure voor het projectbesluit gestart met een verkenningsfase. Verschillende alternatieven voor de uitbreiding van de waterberging zijn onderzocht, welke oplossingen goed werken voor de uitbreiding van de waterberging in De Onlanden. Natuur- en milieuorganisaties dachten actief mee over kansrijke oplossingsrichtingen.
Uit dit onderzoekdeze verkenning kwamen drie mogelijke varianten. Deze zijn beoordeeld in een milieueffectrapportage (MER). Op basis van de beoordeling is gekozen voor de Hooiwegvariant. Vanaf december 2023 is deze variant verder uitgewerkt in deel 2 van het MER.
Wat is er besloten?
In november 2024 hebben Gedeputeerde Staten van Drenthe het ontwerp-Projectbesluit en het bijbehorende MER vastgesteld. Op 14 augustus 2025 is het definitieve projectbesluit genomen. Hiermee is besloten dat de uitbreiding van de waterberging in De Onlanden doorgaat.
Bekijk het Projectbesluit De Onlanden op het Omgevingsloket
Overige stukken zijn in te zien via de pagina De Onlanden - Provincie Drenthe
Vergroting waterberging De Onlanden start in september (nieuwsbericht)
Het projectbesluit is op 17 september 2025 (4 weken na publicatie) in werking getreden. Tegen het projectbesluit staat beroep open gedurende 6 weken (van 21 augustus tot en met 1 oktober 2025) bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State.
Planning extra waterberging
De werkzaamheden zijn inmiddels begonnen. Begin 2026 is de extra waterberging al gedeeltelijk inzetbaar. Alle werkzaamheden voor de extra waterberging zijn in 2027 afgerond.